ಬಂಡವಾಳ ಸಂಪುಟ – 1 : ರಾಜಕೀಯ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರದ ಒಂದು ವಿಮರ್ಶೆ

ಬಂಡವಾಳ ಸಂಪುಟ-1ರ ಮುಖ್ಯ ವಿಷಯ, ಪುಸ್ತಕದ ಉಪಶೀರ್ಷಿಕೆ ಹೇಳುವಂತೆ, ಒಂದೆಡೆ (ಬೂರ್ಜ್ವಾ) ರಾಜಕೀಯ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರದ ವಿಮರ್ಶೆ. ಇನ್ನೊಂದೆಡೆ ಬಂಡವಾಳಶಾಹಿ ಉತ್ಪಾದನಾ ವಿಧಾನದ ಬಗ್ಗೆ ಸಮಗ್ರ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯ ಭಾಗವಾಗಿ ಬಂಡವಾಳದ ಉತ್ಪಾದನೆಯ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ. ಬಂಡವಾಳಶಾಹಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಸರಕು ಉತ್ಪಾದನೆಯನ್ನು ಪ್ರಧಾನವಾಗಿ ಹೊಂದಿರುವಂತಹದ್ದೂ, ಸರಕು ಈ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಸಂಪತ್ತಿನ ಪ್ರಮುಖ ರೂಪವೂ ಆಗುವುದರಿಂದ ಸರಕಿನ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಅರ್ಥೈಸುವುದರೊಂದಿಗೆ ಬಂಡವಾಳ ಸಂಪುಟ-1 ಆರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ. ನಮ್ಮ ದೇಹವನ್ನು ಅರ್ಥ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಾದರೆ ಜೀವಕೋಶವನ್ನು ಅರ್ಥ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವುದು, ಜೀವಕೋಶಗಳು ಮೂಲಧಾತುವಾಗಿರುವ ನಮ್ಮ ಅಂಗಾಂಗಗಳನ್ನು ಅರ್ಥ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವುದಕ್ಕೆ ಅಗತ್ಯವಿರುವಂತೆಯೇ, ಬಂಡವಾಳಶಾಹಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಅರ್ಥ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಸರಕನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಅಗತ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ. ಸರಕು ಉತ್ಪಾದನೆ, ವಿನಿಮಯದ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಎಲ್ಲಆಯಾಮಗಳನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸುವ ಮೂಲಕ ಬಂಡವಾಳಶಾಹಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಸಮಗ್ರ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಬಂಡವಾಳ ಸಂಪುಟ-1ರ ಒಟ್ಟು ಕಥನ ಸಂಕೀರ್ಣ. ಆದರೆ ಅದನ್ನು ಪರಸ್ಪರ ಹೆಣೆದುಕೊಂಡ ಆದರೆ ವಿಭಿನ್ನವಾದ ಸರಳವಾದ ಆಸಕ್ತಿಕಾರಕವಾದ ಪ್ರಮುಖ ಮೂರು ಕಥನಗಳ ಸಂಗಮವಾಗಿ ನೋಡಬಹುದು. ಆ ಮೂರು ಕಥನಗಳೆಂದರೆ ‘ಕಾರ್ಮಿಕರ ವರ್ಗಶೋಷಣೆ ಮತ್ತು ವರ್ಗಹೋರಾಟದ ಕಥನ’, ‘ಬಂಡವಾಳಶಾಹಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಉಗಮ, ವಿಕಾಸಗಳ ಚರಿತ್ರೆ’ ಮತ್ತು ‘ಬಂಡವಾಳಶಾಹಿ ಉತ್ಪಾದನಾ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಚಲನೆಯ ನಿಯಮಗಳ ಅನ್ವೇಷಣೆ’.

’ಬಂಡವಾಳ’ ಮತ್ತು ಅದರ ಅಧ್ಯಯನ ಮಹತ್ವ ಕುರಿತು ಅರಿವಿರುವವರಲ್ಲೂ ಅದೊಂದು ಕಬ್ಬಿಣದ ಕಡಲೆ, ತಜ್ಞರು ಮತ್ತು ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ಮಾತ್ರ ಅದನ್ನು ಓದಲು ಸಾಧ್ಯ ಎಂಬ ಸಾಮಾನ್ಯ ಭಾವನೆ ಇದೆ. ಇದು ಬಹುಪಾಲು ನಿಜವಲ್ಲ ಎನ್ನಬಹುದು.

ಹೊಸ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಗಳನ್ನು ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕ ಪ್ರವರ್ಗಗಳನ್ನು ಮೊದಲ ಬಾರಿ ನಿರೂಪಿಸುವುದರಿಂದ ಮೊದಲ 3 ಅಧ್ಯಾಯಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಕ್ಲಿಷ್ಟವಾದ ಭಾಗಗಳು ಇವೆ ಎಂಬುದು ನಿಜ. ಆದರೆ ’ಬಂಡವಾಳ’ ಓದಲಸಾಧ್ಯವಾದ ಪುಸ್ತಕವೇನಲ್ಲ. ಈ ಪುಸ್ತಕ ಬೂರ್ಜ್ವಾ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರದ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳ ಕಟು ವಿಮರ್ಶೆ-ಟೀಕೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ, ನಿಜ. ಆದರೆ ಅದನ್ನು ಬರೆದದ್ದು ತಜ್ಞರು ಮತ್ತು ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರ ಜತೆ ವಾಗ್ವಾದಕ್ಕೆ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ. ಮಾರ್ಕ್ಸ್ ಇದನ್ನು ಕಾರ್ಮಿಕರು ಮತ್ತು ಕಾರ್ಮಿಕ ಚಳವಳಿಯ ನೇತಾರರು ಓದಬೇಕೆಂದು ಬರೆದಿದ್ದು. ಅವರು ಓದಿ ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಂಡು ಬದಲಾವಣೆಯ ಹರಿಕಾರರಾಗಬೇಕು ಎಂಬುದು ಅವರ ಬಯಕೆಯಾಗಿತ್ತು. ಇದು ಬಹಳ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಪಶ್ಚಿಮ ಯುರೋಪಿನಲ್ಲೂ, ರಷ್ಯಾದಲ್ಲೂ ಸಾಕಾರಗೊಂಡಿತ್ತು. ಇದನ್ನು ಎಂಗೆಲ್ಸ್ ’ಬಂಡವಾಳ’ದ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಆವೃತ್ತಿಯ ಮುನ್ನುಡಿಯಲ್ಲಿ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಈಗಾಗಲೇ ನಿರೂಪಿಸಿದ ಹಾಗೆ, ’ಬಂಡವಾಳ’ದ ಪರಸ್ಪರ ಹೆಣೆದುಕೊಂಡ ಹಲವು ಕಥನಗಳೇ ಏಕತಾನತೆಯನ್ನು ಒಡೆದು ವೈವಿಧ್ಯಮಯ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ವಿವಿಧ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸಿ ಆಸಕ್ತಿಕಾರಕವಾಗಿಸುತ್ತದೆ. ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ, ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ, ಕವಿ ಹೃದಯಿ, ಚರಿತ್ರಕಾರ, ಚಳವಳಿಕಾರ, ವಿಡಂಬನಕಾರ - ಮುಂತಾದ ಮಾರ್ಕ್ಸ್ ಅವರ ಹಲವು ’ಅವತಾರ’ಗಳು, ’ಬಂಡವಾಳ’ದ ಹಲವು ಕಥನಗಳಲ್ಲಿ ಬರುವ ಹಲವು ವಿಷಯಗಳು, ಅದಕ್ಕೆ ತಕ್ಕ ಶೈಲಿಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು.

19ನೇ ಶತಮಾನದ ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿನ ಸಮಾಜ, ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಬರೆದ ಬಂಡವಾಳ ಸಂಪುಟ-1ನ್ನು ಈಗ ಯಾಕೆ ಓದಬೇಕು? ಸಾಮಾಜಿಕ, ಆರ್ಥಿಕ, ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಮುಂತಾದ ಹಲವು ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಗುರುತು ಸಿಗದಂತೆ ಬದಲಾದ ಸಂಕೀರ್ಣವಾದ ಇಂದಿನ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಅರ್ಥೈಸಲು ಅದು ಹೇಗೆ ಸಹಾಯಕವಾದೀತು? ಇಂದು ಬಂಡವಾಳಶಾಹಿ ಎಷ್ಟೇ ಬದಲಾಗಿದ್ದರೂ ಅದನ್ನು ಅರ್ಥೈಸಲು ಬಂಡವಾಳ ಸಹಾಯಕವಾಗಿದೆ. ಇದು ಆಶ್ಚರ್ಯಕರ, ಆದರೂ ನಿಜ. ಈ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿಗೆ ಮೇಲೆ ಹೇಳಿದ ’ಬಂಡವಾಳ’ದ ಸಾರಾಂಶದಲ್ಲೇ ಬಹುಪಾಲು ಉತ್ತರಗಳಿವೆ. ಮಾರ್ಕ್ಸ್ ಅವರ ಬಂಡವಾಳಶಾಹಿ ಪದ್ಧತಿಯ ಈ ಸಮಗ್ರ ಅಧ್ಯಯನವು, ಅದರ ಸಾರಸತ್ವವಾದ ಹಲವು ಮೂಲಭೂತ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳು, ಚಲನೆಯ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿ ಸೆರೆ ಹಿಡಿದದ್ದೇ ಮತ್ತು ಮೂಲಭೂತವಾಗಿ ಅದು ಬದಲಾಗದ್ದೇ, ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣ. ಇದು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿದ್ದಕ್ಕೆ ’ಬಂಡವಾಳ’ದಲ್ಲಿ ಅನುಸರಿಸಲಾದ ವಿಶ್ಲೇಷಣಾ ವಿಧಾನ ಸಹ ಕಾರಣ.

’ಬಂಡವಾಳ’ ಇಂದಿಗೂ ಪ್ರಸ್ತುತ: ಇಂದಿನ ಬಂಡವಾಳಶಾಹಿಯ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ಅರ್ಥ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲಿಕ್ಕೂ ಸಹಾಯಕ ಎನ್ನುವುದಕ್ಕೆ ಇನ್ನೊಂದು ಆಯಾಮದ ರುಜುವಾತು ಇದೆ. ಬಂಡವಾಳಶಾಹಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಬಗ್ಗೆ ಮಾರ್ಕ್ಸ್ ನಿರೂಪಿಸಿದ ಕೆಲವು ತೀರ್ಮಾನಗಳು, ವಿವರಿಸಿದ ಬಾಹ್ಯ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳು, ಕೊಡುವ ಒಳನೋಟಗಳು ಇಂದಿಗೂ ಅಥವಾ ಹಿಂದೆಂದಿಗಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚು ಸಾಮಾನ್ಯ ಜನರಿಗೂ ಗೋಚರವಾಗುತ್ತಿವೆ. ಬಂಡವಾಳಶಾಹಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಈ ಒಂದೂವರೆ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಆದ ಬದಲಾವಣೆಗಳ ನಂತರವೂ ಇವುಗಳ ಮೇಲೆ ಯಾವುದೇ ಪರಿಣಾಮಗಳಾಗಿಲ್ಲ.

ಈ ಕನ್ನಡ ಅನುವಾದಕ್ಕೆ 1887ರಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಪ್ರಕಟವಾದ ’ಬಂಡವಾಳ’ ಗ್ರಂಥದ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಆವೃತ್ತಿಯನ್ನು ಆಧಾರವಾಗಿ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ. ಸ್ಯಾಮುವೆಲ್ ಮೂರ್ ಮತ್ತು ಎಡ್ವರ್ಡ್ ಅವೆಲಿಂಗ್ ಅನುವಾದಿಸಿ, ಸ್ವತಃ ಫ್ರೆಡರಿಕ್ ಎಂಗೆಲ್ಸ್ ಅವರೇ ಪರಿಶೀಲಿಸಿದ ಆವೃತ್ತಿ ಇದು. ಮುಂದೆ 1954ರಲ್ಲಿ ಸೋವಿಯೆಟ್ ಒಕ್ಕೂಟದ ಪ್ರಗತಿ ಪ್ರಕಾಶನವು  ಈ ಅವೃತ್ತಿಯನ್ನೇ ಪುನರ್‌ಮುದ್ರಿಸಿ ಜಗತ್ತಿನಾದ್ಯಂತ ಪ್ರಸಾರ ಮಾಡಿತು. ಇದೇ ಆವೃತ್ತಿಯು ಅಂತರ್ಜಾಲದಲ್ಲಿ ಈ ಕೆಳಗೆ ಕಾಣಿಸಿದ ಕೊಂಡಿಯಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ:  (https://www.marxists.org/archive/marx/works/1867-c1/) ಪ್ರಸ್ತುತ ಕನ್ನಡ ಅನುವಾದಕ್ಕೆ ಇದನ್ನೇ ಮುಖ್ಯ ಆಕರವನ್ನಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗಿದೆ. ಇದರ ಜತೆಗೆ, ಸಂದೇಹಗಳು ಬಂದ ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಪೆಂಗ್ವಿನ್ ಬುಕ್ಸ್ ಮತ್ತು ನ್ಯೂ ಲೆಫ್ಟ್ ರಿವ್ಯೂ ಪ್ರಕಟಿಸಿದ ಬೆನ್ ಫೌಕ್ಸ್ ಅನುವಾದಿಸಿದ ಆವೃತ್ತಿಯ ನೆರವನ್ನೂ, (ಇದೂ ಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಸ್ವತಂತ್ರವಾದ ಅನುವಾದವಲ್ಲ, ಆಧುನಿಕ ನುಡಿಗಟ್ಟುಗಳಲ್ಲಿ ಮಂಡಿಸಿದ, ಮೇಲಿನ ಅನುವಾದದ ಪರಿಷ್ಕೃತ ರೂಪವಷ್ಟೇ) ಜೊತೆಗೆ ’ವಿಶಾಲಾಂಧ್ರ ಪಬ್ಲಿಷಿಂಗ್ ಹೌಸ್’ ಪ್ರಕಟಿಸಿರುವ ತೆಲುಗು ಆವೃತ್ತಿಯ ನೆರವನ್ನೂ ಪಡೆಯಲಾಗಿದೆ.

ಈ ಸಂಪುಟದಲ್ಲಿ ಮಾರ್ಕ್ಸ್, ಮೊದಲ ಜರ್ಮನ್ ಆವೃತ್ತಿಗೆ ಮತ್ತು ಎಂಗೆಲ್ಸ್ ಅವರು ಮೊದಲ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಆವೃತ್ತಿಗೆ ಬರೆದ ಮುನ್ನುಡಿಗಳನ್ನು ಇಡಿಯಾಗಿ ಅನುವಾದಿಸಿ ಕೊಡಲಾಗಿದೆ. ಉಳಿದ ಮುನ್ನುಡಿಗಳ ಸಾರಾಂಶವನ್ನು ಕೊಡಲಾಗಿದೆ.

- ವಿಶಾಲಮತಿ ಎನ್‌. ಕೆ.