'ಕನ್ನಡದ ಒಳನುಡಿಗಳು ಯಾವ ರೀತಿ ಪಸರಿಸಿಕೊಂಡಿವೆ ಎಂಬುದನ್ನು ತಿಳಿದುಕೊಂಡರೆ ಹಳೆಕಾಲದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಂಪರ‍್ಕಗಳ ಬಗೆಗೆ ತಿಳುವಳಿಕೆ ಮೂಡುತ್ತದೆ. ಎಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಸಂಬಂದ ಇರುತ್ತದೆಯೊ ಅಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಸಮಾನತೆ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಕನ್ನಡ ಒಳನುಡಿಗಳ ಪಸರಿಕೆಯನ್ನು ಕೇವಲ ಬಾಶೆಯ ರಾಚನಿಕ ವಿಚಾರವಾಗಿ ನೋಡುವುದು ತಪ್ಪು. ಬಾಶೆಯ ಅದ್ಯಯನ ಯಾವತ್ತೂ ಸಮಾಜದ ಬಾಗವಾಗಿಯೆ ಇರುತ್ತದೆ.' ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ ಅಂಕಣಕಾರ ಬಸವರಾಜ ಕೋಡಗುಂಟಿ ಅವರು ತಮ್ಮ 'ತೊಡೆಯಬಾರದ ಲಿಪಿಯ ಬರೆಯಬಾರದು' ಅಂಕಣದಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಒಳನುಡಿಗಳು ಪಸರಿಸಿಕೊಂಡಿರುವ ಕುರಿತು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಿದ್ದಾರೆ.

ಕನ್ನಡದ ಒಳನುಡಿಗಳನ್ನು ಆಡಳಿತ ವಿಬಾಗಗಳಂತೆ ಗುರುತಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಈ ಹಿಂದಿನ ಬರವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಮಾತಾಡಲಾಯಿತು. ಅದು ತಪ್ಪು ಎಂಬುದನ್ನೂ ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಹಾಗಾದರೆ, ಕನ್ನಡದ ಒಳನುಡಿಗಳನ್ನು ಹೇಗೆ ಅರಿತುಕೊಳ್ಳಬೇಕು? ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆ ಎದುರಾಗುತ್ತದೆ. ವಾಸ್ತವದಲ್ಲಿ ಈ ಪ್ರಶ್ನೆ ಬೇರೆ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಇರಬೇಕು. ಕನ್ನಡದ ಒಳನುಡಿಗಳು ಹೇಗೆ ಪಸರಿಸಿಕೊಂಡಿವೆ? ಎಂಬುದು ವಾಸ್ತವದ ಪ್ರಶ್ನೆ. ಈ ಆಡಳಿತ ವಿಬಾಗ, ಜಿಲ್ಲೆ ರಾಜಕೀಯ ಗಟಕಗಳಿಗೆ ಒಂದೊಂದು ಕನ್ನಡ ಇರುವುದಕ್ಕೆ ಸಾದ್ಯವಿಲ್ಲ. ಯಾಕೆ ಸಾದ್ಯವಿಲ್ಲ ಎಂದರೆ ಬಾಶೆ ಎಂಬುದು ಒಂದು ಸಮಾಜದ ಬಾಗ, ಒಂದು ಸಂಸ್ಕ್ರುತಿಯ ನೇರ ಬೆಳವಣಿಗೆ. ಸಹಜವಾಗಿಯೆ ಇತಿಹಾಸಿಕವಾದ, ಸಾಂಸ್ಕ್ರುತಿಕವಾದ ಗಟಕಗಳು ಬಾಶೆಯಲ್ಲಿಯೂ ಬಿನ್ನತೆಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು. ಇದಕ್ಕಿಂತ ಮೂಲಬೂತವಾದ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ತಡೆಗಳು ಒಳನುಡಿಗಳ ಬಿನ್ನತೆಗೆ ಬಲು ಮುಕ್ಯವಾದ ಕಾರಣ ಎಂಬುದು ಸ್ಪಶ್ಟ. ಆನಂತರ ಸಂಪರ‍್ಕ ಎಂಬುದೂ ಮುಕ್ಯವಾದ ಕಾರಣ. ಹೀಗೆ ವಿವಿದ ಕಾರಣಗಳು ಬಾಶೆ ಬಿನ್ನವಾಗುವುದಕ್ಕೆ ಇರುತ್ತವೆ. ಇವು ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಬಿನ್ನತೆಗೆ ಕಾರಣವಾದರೆ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಬಿನ್ನತೆ ಇನ್ನೊಂದು ಮಾದರಿ. ಸಮಾಜದ ವಿವಿದ ಗುಂಪುಗಳ ಹಾಗೆ ಆಯಾ ಗುಂಪುಗಳಿಗೆ ಬಿನ್ನವಾದ ಬಾಶೆಗಳು ಇರುತ್ತವೆ. ಬಾರತದಲ್ಲಿ ಜಾತಿ ಸಮಾಜದ ಬಹುಮುಕ್ಯವಾದ ಒಂದು ಸಂಸ್ತೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಬಾರತದಲ್ಲಿ ಜಾತಿವಾರು ಬಾಶೆಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಆದರೆ, ಎಶ್ಟು ಜಾತಿಗಳು ಮತ್ತು ಯಾವ ಜಾತಿಗಳಿಗೆ ಎಶ್ಟೆಶ್ಟು ಬಿನ್ನವಾದ ಬಾಶೆ ಎಂಬುದರ ಬಗೆಗೆ ತಿಳುವಳಿಕೆ ಇಲ್ಲ. ಬಾರತೀಯ ಸಮಾಜದ ಮೇಲ್ಕೀಳಿನ ಸ್ತರಾತ್ಮಕ ಹೊಂದಿಕೆಯಲ್ಲಿ ತೀರಾ ಮೇಲೆ ಇರುವ ಮತ್ತು ತೀರಾ ಕೆಳಗೆ ಇರುವ ಜಾತಿಗಳ ಅದ್ಯಯನಗಳು ಬಂದಿವೆ. ಆದರೆ, ನಡುವೆ ಇರುವ ಹಲವು ಜಾತಿಗಳ ಬಾಶೆಗಳ ಅದ್ಯಯನ ಬಂದಿಲ್ಲ. ಇವೆಲ್ಲ ಬಂದ ನಂತರವಶ್ಟೆ ಬಾಶೆಗಳ ಹಂಚಿಕೆ ಬಗೆಗೆ ಏನಾದರೂ ತಿಳುವಳಿಕೆ ಬರಬಹುದು.

ಇನ್ನು ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಬಿನ್ನತೆಗಳ ಕುರಿತು ಮಾತಾಡಬಹುದು. ರಾಯಚೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಒಂದು ಉದಾಹರಣೆಯನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಈ ಮಾತುಕತೆ ಮುಂದುವರೆಸಬಹುದು. ಬಾಶೆಯ ಅದ್ಯಯನ ಆರಂಬವಾದ ಕಾಲದಿಂದ, ಗುಲಬರ‍್ಗಾ ಕನ್ನಡವನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ ವಿವರಿಸಿದಾಗಿನಿಂದ ರಾಯಚೂರು ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿರುವ ಕನ್ನಡವನ್ನು ಗುಲಬರ‍್ಗಾ ಕನ್ನಡ ಎಂದು ವಿವರಿಸಿಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಈಗಾಗಲೆ ಹೇಳಿದಂತೆ ಹಯ್ದರಾಬಾದ ಕರ‍್ನಾಟಕ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಇಡಿಯಾಗಿ ಹೇಳುವಂತದ್ದು. ಇನ್ನೂ ಕುತೂಹಲವೆಂದರೆ ಹಯ್ದರಾಬಾದ ಕರ‍್ನಾಟಕ ಅಲ್ಲದ ಆದರೆ ಮದ್ರಾಸ್ ಕರ‍್ನಾಟಕ ಆಗಿರುವ ಬಳ್ಳಾರಿಯೂ ಕೂಡ ಗುಲಬರ‍್ಗಾ ಆಡಳಿತ ವಿಬಾಗದಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತದೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಬಳ್ಳಾರಿ ಪರಿಸರದ ಕನ್ನಡವನ್ನೂ ಗುಲಬರ‍್ಗಾ ಕನ್ನಡ ಎಂದೆ ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ರಾಯಚೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿರುವ ಕನ್ನಡವನ್ನು ಕಲಬುರಗಿ ಪರಿಸರದ ಕನ್ನಡದೊಂದಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದಾಗ ಅರ‍್ತವಾಗುವ ಸಾದ್ಯತೆ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಇನ್ನೂ ತುಸು ದೂರದ ಬೀದರ ಕನ್ನಡದೊಂದಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದಾಗ ಇದು ಇನ್ನೂ ಕಡಿಮೆ. ಇತ್ತ, ಬಳ್ಳಾರಿ ಪರಿಸರದ ಕೆಲ ಪ್ರದೇಶಗಳ ಕನ್ನಡದೊಂದಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದಾಗಲೂ ಬಿನ್ನತೆ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ರಾಯಚೂರು ಪ್ರದೇಶದ ಕೆಲ ಬಾಗಗಳು ರಾಯಚೂರು ಜಿಲ್ಲೆಗೆ ಹೊಂದಿಕೊಂಡಿರುವ ಯಾದಗಿರಿ ಪರಿಸರಕ್ಕೂ ಬಿನ್ನತೆಯನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.

ಈಗ, ರಾಯಚೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯನ್ನು ಗಮನಿಸೋಣ. ಇದರಲ್ಲಿ ರಾಯಚೂರು, ದೇವದುರ‍್ಗ ಪರಿಸರದ ಕನ್ನಡ ಮತ್ತು ಸಿಂದನೂರು, ಲಿಂಗಸಗೂರು ಪರಿಸರದ ಕನ್ನಡ ಪರಸ್ಪರ ಮತ್ತೆ ಬಿನ್ನವಾಗುತ್ತವೆ. ರಾಯಚೂರು, ದೇವದುರ‍್ಗ ಪರಿಸರದ ಕನ್ನಡವು ಪಕ್ಕದ ಯಾದಗಿರಿ, ಶಹಾಪೂರ ಪರಿಸರದ ಕನ್ನಡದೊಂದಿಗೆ ಒಂದುತನವನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಇತ್ತ ಲಿಂಗಸಗೂರು, ಸಿಂದನೂರು ಪರಿಸರದ ಕನ್ನಡ ಕೊಪ್ಪಳ, ಬಳ್ಳಾರಿಯ ಕೆಲ ಪರಿಸರಗಳೊಂದಿಗೆ ಒಂದುತನವನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಹಾಗಾದರೆ, ಇಲ್ಲಿ ಒಂದು ವಿಶಯ ಸ್ಪಶ್ಟವಾಗುತ್ತದೆ. ಜಿಲ್ಲಾ ಗಡಿ ಎಂಬುದು ಬಾಶೆಯ ವಿಚಾರದಲ್ಲಿ ವಾಸ್ತವ ಆಗಲಾರದು.

ಇದೆ ಚಿತ್ರಣ ಬೇರೆಲ್ಲ ಜಿಲ್ಲೆಗಳಲ್ಲೂ ಇರುವುದನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಚಾಮರಾಜನಗರದಂತ ಸಣ್ಣ ಜಿಲ್ಲೆಯನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡಾಗಲೂ ಹುಣಸೂರು ಪರಿಸರದಲ್ಲಿ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿರುವ ಕನ್ನಡ ಉಳಿದ ಪರಿಸರಗಳಲ್ಲಿನ ಕನ್ನಡಕ್ಕಿಂತ ಬಿನ್ನವಾಗಿದೆ. (ಒಡೆಯದ) ಬಳ್ಳಾರಿ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ನಡುವೆ ಬರುತ್ತಿದ್ದ ಸಂಡೂರಿನ ಕುಮಾರಸ್ವಾಮಿ ಬೆಟ್ಟದ ಆಚೀಚೆಗಿನ ಕನ್ನಡಗಳು ಬಿನ್ನತೆ ತೋರಿಸುತ್ತವೆ. ಕಲಬುರಗಿಂತ ದೊಡ್ಡ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಒಳಗೆ ಎದ್ದುಕಾಣುವಶ್ಟು ಬಿನ್ನತೆ ಕಾಣಿಸುತ್ತದೆ. ಇದೆ ಪರಿಸ್ತಿತಿ ಮಯ್ಸೂರಿನಂತ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿಯೂ, ಬೆಳಗಾವಿಯಂತ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿಯೂ ಕಾಣಬಹುದು. ಇನ್ನು ಕರಾವಳಿ ಪರಿಸರಕ್ಕೆ ಬಂದರೆ ಅಲ್ಲಿಯ ಪರಿಸ್ತಿತಿ ಇನ್ನೂ ವಿಪರೀತ. ಬೆಟ್ಟದಾಚೆ-ಬೆಟ್ಟದೀಚೆ ಎಂಬ ಮತ್ತು ನಡಿಯಾಚೆ-ನಡಿಯೀಚೆ ಎಂಬ ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲಿನ-ಬೆಟ್ಟದ ಕೆಳಗಿನ ಎಂಬ ಬಿನ್ನತೆಗಳು ಅಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಕಾಣಿಸುತ್ತವೆ. ಪರಿಸರ ಅಶ್ಟುಮಟ್ಟಿಗೆ ಬಿನ್ನತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದರಿಂದ ಸಹವಜಾಗಿ ಪರಸ್ಪರರ ನಡುವಿನ ಸಂಪರ‍್ಕ ಕಡಿಮೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಆಯಾ ಪರಿಸರಗಳಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡಗಳೂ ವಿಬಿನ್ನವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತವೆ.

ಹೀಗೆ ಕನ್ನಡಗಳು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಪಸರಿಸಿಕೊಂಡಿವೆ ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು. ಇದೆಲ್ಲವನ್ನು ತಿಳಿಯುವುದಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚು ವಿಸ್ತಾರವಾದ ಅದ್ಯಯನ ಬೇಕು.

ಈಗ ಸಾಮಾಜಿಕ ಒಳನುಡಿಗಳ ಬಗೆಗೆ, ಅಂದರೆ ಜಾತಿವಾರು ಒಳನುಡಿಗಳು ಹೇಗೆ ಪಸರಿಸಿಕೊಂಡಿರುತ್ತವೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಕುರಿತು ಒಂದೆರಡು ಮಾತುಗಳನ್ನು ಇಲ್ಲಿಯೆ ಆಡಬೇಕು. ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಒಳನುಡಿಗಳು ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಒಳನುಡಿಗಳು ಎಂಬುದು ಎರಡು ಬಿನ್ನ ಬಗೆಯ ಒಳನುಡಿಗಳು. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವು ಮೂಲಬೂತ? ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆ ಬರುತ್ತದೆ. ಅಂದರೆ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಒಳನುಡಿಗಳು ಮೊದಲು ಬೆಳೆದು ನಂತರ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಒಳನುಡಿಗಳು ಬೆಳೆದಿರಬಹುದೆ ಇಲ್ಲವೆ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಒಳನುಡಿಗಳು ಮೊದಲು ಬೆಳೆದು ಅದರೊಳಗೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಒಳನುಡಿಗಳು ಬೆಳೆದಿರಬಹುದೆ ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಇದು ನಮ್ಮನ್ನು ಕರೆದುಕೊಂಡು ಬರುತ್ತದೆ. ಸಾಮಾಜಿಕ ಅಂದರೆ ಜಾತಿ ಒಳನುಡಿಗಳು ವಾಸ್ತವ. ಆದರೆ, ಯಾವ ಯಾವ ಜಾತಿಗಳ ನಡುವೆ ಎಶ್ಟೆಶ್ಟು ಬಿನ್ನತೆ ಎಂಬುದು ತಿಳುವಳಿಕೆ ಇಲ್ಲ ಎಂಬುದನ್ನು ಈ ಮೊದಲಿನ ಬರಹದಲ್ಲಿ ಹೇಳಲಾಗಿತ್ತು. ಈ ಸಾಮಾಜಿಕ ಒಳನುಡಿಗಳ ನಡುವಿನ ವ್ಯತ್ಯಾಸವು ಆಯಾ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಒಳನುಡಿ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯ ಒಳಗೇನೆ ಇರುತ್ತವೆ. ಅಂದರೆ, ಕಲಬುರಗಿ ಹೊಲೆಯ ಕನ್ನಡ, ಕಲಬುರಗಿ ಕುರುಬ ಕನ್ನಡ, ಕಲಬುರಗಿ ಲಿಂಗಾಯತ ಕನ್ನಡ, ಕಲಬುರಗಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಕನ್ನಡ ಇವೆಲ್ಲವೂ ಕಲಬುರಿಗಿ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಕನ್ನಡದ ಒಳಗೆ ಬರುತ್ತವೆ. ಅಂದರೆ, ಇವು ಸೂಕ್ಶ್ಮವಾಗಿ ಬಿನ್ನವಾದರೂ ಸ್ತೂಲವಾಗಿ ಅವೆಲ್ಲ ಕಲಬುರಗಿ ಕನ್ನಡದ ವ್ಯಾಕರಣವನ್ನೆ ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಇರುವ ಬೀದರ ಇನ್ನೊಂದೆಡೆ ಇರುವ ಯಾದಗಿರಿ ಪರಿಸರದ ಹೊಲೆಯ, ಕುರುಬ, ಲಿಂಗಾಯತ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಇವರುಗಳ ಸಾಮಾಜಿಕ ಒಳನುಡಿಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದಾಗ ಬಾಶೆ ಬಿನ್ನವಾಗುತ್ತದೆ. ಆ ಪರಿಸರದಲ್ಲಿ ಇರುವ ಹೊಲೆಯರಾದಿಯಾಗಿ ವಿವಿದ ಸಮುದಾಯಗಳು ಆಯಾ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಕನ್ನಡದ ಲಕ್ಶಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಆದರೆ, ಅವುಗಳ ನಡುವೆಯೆ ತುಸು ಬಿನ್ನತೆಗಳನ್ನು ತೋರಿಸುವ ಒಳನುಡಿಗಳನ್ನು ಮಾತನಾಡುತ್ತಾರೆ. ಹಾಗಾದರೆ, ಇಲ್ಲಿ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಬಿನ್ನತೆ ಮೂಲಬೂತ ಎಂದಾಗುತ್ತದೆ.

ಈ ಅಂಕಣದ ಹಿಂದಿನ ಬರೆಹಗಳು:
ಕನ್ನಡ ಒಳನುಡಿಗಳು ಎಶ್ಟು ಹಳೆಯವು?
ದರುಶನ-ನೋಡು/ನೋಡು-ದರುಶನ
ಬಕ್ತ-ಬಕುತ: ಕನ್ನಡ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕ್ರುತಗಳ ನಡುವಿನ ಗುದುಮುರಿಗಿ
ಒಡೆ-ಅಡೆ-ಅರೆ
ವಾಕ್ಯಪ್ರಕಾರಗಳು
ಪೂರ‍್ಣ ಮತ್ತು ಅಪೂರ‍್ಣ ಕ್ರಿಯಾಪದಗಳು
ವಾಕ್ಯದಲ್ಲಿನ ಗಟಕಗಳ ನಡುವಿನ ಒಪ್ಪಂದ
ವಾಕ್ಯದ ಅನುಕ್ರಮ
ವಾಕ್ಯದ ಗಟಕಗಳ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂದ
ವಾಕ್ಯದ ಗಟಕಗಳು
ಕಿರುವಾಕ್ಯಗಳು
ವಾಕ್ಯವೆಂಬ ಮಾಯಾಜಾಲ
ಕನ್ನಡ ಸಂದಿಗಳು
ಸಂದಿಯ ಕೂಟ
‘ಮನಿ’, ’ಮನೆ’, ‘ಮನ’, ‘ಮನಯ್’
ಕನ್ನಡದ ವಿಬಕ್ತಿಗಳು
ಕಾರಕ-ವಿಬಕ್ತಿ
ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ವಚನ ವ್ಯವಸ್ತೆ
ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಲಿಂಗವು ತೆರತೆರ
ಲಿಂಗಮೆನಿತು ತೆರಂ
ಕಾಲದ ಕಟ್ಟಳೆ
ತೋರುಗವೆಂಬ ಮಾಯಕ
ಕನ್ನಡದಾಗ ಕಾಲನಿರ‍್ವಹಣೆ
ಏನೇನನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸುವುದು?
ಕನ್ನಡದಾಗ ಪ್ರಶ್ನಿಸುವುದು
ಕನ್ನಡದ ಅಂಕಿಗಳು
ಎಣಿಸುವ ಕಲೆ
ಕನ್ನಡದಾಗ ಎರಡು ಜೋಡಿ ಪ್ರತಮ ಪುರುಶ ಸರ‍್ವನಾಮಗಳು
ಸರ‍್ವನಾಮಗಳು
ವಿಶೇಶಣಗಳು
ಬೇರೆ ಭಾಷೆಗಳಿಂದ ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳುವುದು ಮತ್ತು ಪದಕೋಶದ ಬೆಳವಣಿಗೆ
ದ್ವನಿ ಬದಲಾವಣೆ ಮತ್ತು ಪದಕೋಶದ ಬೆಳವಣಿಗೆ
ಪದಕೋಶದ ಬೆಳವಣಿಗೆ: ಸಮಾಸ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ
ಪದಕೋಶದ ಬೆಳವಣಿಗೆ: ಪ್ರತ್ಯಯಗಳ ಸೇರುವಿಕೆ
ಪದಕೋಶದ ಬೆಳವಣಿಗೆ: ಕೆಲವು ಹಳೆಯ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳು
ಕನ್ನಡದಾಗ ಹೊಸಪದಗಳನ್ನು ಹುಟ್ಟಿಸುವುದು
ಪದರಚನೆಯಲ್ಲಿ ಗಿಡ್ಡ ಸ್ವರ ಮತ್ತು ಉದ್ದ ಸ್ವರದ ಪಾತ್ರ
ಕ್ರಿಯಾಪದಗಳು
ನಾಮಪದಗಳು
ಪದಗಳು-ಯಾವಯಾವ ಬಗೆಯವು?
ಎಶ್ಟು ಅಕ್ಶರಗಳ ಪದಗಳು?
ದ್ವನಿ ಎಂಬ ಜಗತ್-ವಲಯ
ಇಂದಿನ ಬಳಕೆ ಕನ್ನಡಗಳ ದ್ವನಿವಿಶಿಶ್ಟತೆ
ನಾಲಿಗೆ ಮಡಿಚಿ ಉಚ್ಚರಿಸುವ ದ್ವನಿಗಳು
ಕನ್ನಡದ ವ್ಯಾಪಕ ಬಳಕೆಯ ದ್ವನಿಗಳು ಅ್ಯ-ಆ್ಯ
ಊಶ್ಮ ದ್ವನಿಗಳೆನಿಸಿಕೊಂಬ ಸ್-ಶ್
ಗಿಡ್ಡಕ್ಕರ-ಉದ್ದಕ್ಕರ ನಡುವಿನ ಗೊಂದಲ
’ಹ್’ ದ್ವನಿಯ ಕತೆ
ದ್ವನಿ ಸಾತತ್ಯ- ಸ್ವರ-ವ್ಯಂಜ್ಯನ
ಬಾಶೆಯ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ಅರಿತುಕೊಳ್ಳುವುದು ಹೇಗೆ?
ಕನ್ನಡ ಬಾಶೆಯ ಬೆಳವಣಿಗೆ- ಕೆಲವು ಬ್ರಮೆಗಳು-2
ಕನ್ನಡ ಬಾಶೆಯ ಬೆಳವಣಿಗೆ- ಕೆಲವು ಬ್ರಮೆಗಳು-1
ಕನ್ನಡದ ಒಡೆತ
ಕನ್ನಡ ಪಳಮೆ
ಕನ್ನಡವು ಸ್ವತಂತ್ರಗೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದ ಕಾಲ
ದ್ರಾವಿಡ ಬಾಶಾ ಮನೆತನ
ಕರ‍್ನಾಟಕ ಪ್ರದೇಶದ ಬಾಶಾ ಬಳಕೆ ಇತಿಹಾಸ ಮತ್ತು ಕನ್ನಡ ಬಳಕೆ
ಇತಿಹಾಸದುದ್ದಕ್ಕೂ ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿಯ ಬಳುಕು
ಕನ್ನಡದಿಂದ ಬಾರತಕ್ಕೆ ದ್ವನಿವಿಗ್ನಾನದ ಮರುಪಸರಣ
ಸಂಸ್ಕ್ರುತದಲ್ಲಿ ಉಚ್ಚಾರವಾಗದ ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಉಚ್ಚಾರವಾಗುವ ದ್ವನಿಗಳು
ಕನ್ನಡದಾಗ ಬಿನ್ದು > ಬಿಂದು
ದೊಡ್ಡ ಉಸಿರು-ಸಣ್ಣ ಉಸಿರು
ಸಂಸ್ಕ್ರುತದಲ್ಲಿ ಉಚ್ಚಾರವಾಗುವ ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಉಚ್ಚಾರವಾಗದ ದ್ವನಿಗಳು
ಪೂರ‍್ವದಿಂದ ಕ್ರಿಶ್ಣಾಕೊಳ್ಳಕ್ಕೆ ಲಿಪಿಯ ಪಯಣ
ಬಾರತವ ಬರೆದ ಲಿಪಿಯ ಉದಯ
ಬಾಶೆ ಅರಿವ ಹರವು
ಕನ್ನಡದಾಗ ದ್ವನಿವಿಗ್ನಾ