"ಕನ್ನಡದ ಹಳೆಯ ರಾಜಕೀಯ ಸಂಬಂದಗಳು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಗುಜರಾತಿನೊಂದಿಗೆ ಇದ್ದವು. ಬಾದಾಮಿ ಚಾಲುಕ್ಯರ ಒಂದು ಮನೆತನ ಬಹುಕಾಲ ಗುಜರಾತಿನಲ್ಲಿ ರಾಜದಾನಿಯನ್ನು ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಆಳುತ್ತಿದ್ದಿತು. ಆವಾಗಿನಿಂದಲೂ ಈ ನೆಲದೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂದ ಹೊಂದಿದ್ದರೂ ಆಗ ಅಲ್ಲಿ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿದ್ದ ಬಾಶೆ ಪ್ರಾಕ್ರುತವಾಗಿದ್ದಿತು. ಆನಂತರ ಬಹುತಡವಾಗಿ ಮರಾಟಿಯ ನಂತರ ಗುಜರಾತಿ ಬೇರೆಯಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತದೆ," ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ ಅಂಕಣಕಾರ ಬಸವರಾಜ ಕೋಡಗುಂಟಿ. ಅವರು ತಮ್ಮ ‘ತೊಡೆಯಬಾರದ ಲಿಪಿಯ ಬರೆಯಬಾರದು’ ಅಂಕಣದಲ್ಲಿ ‘ಲಂಬಾಣಿ ಮತ್ತು ಇತರ ಉತ್ತರ ಬಾರತದ ಬಾಶೆಗಳ ಸಹಸಂಬಂದ’ ಕುರಿತು ಬರೆದಿರುವ ಲೇಖನ.

ಉತ್ತರ ಬಾರತದಿಂದ ಪ್ರಾಕ್ರುತ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕುçತಗಳು ಕನ್ನಡದ ಬದುಕಿಗೆ ಬಂದುದನ್ನು ಈಗಾಗಲೆ ಮಾತಾಡಿದೆ. ಇವುಗಳ ಹೊರತಾಗಿ ಇನ್ನೂ ಹಲವು ಬಾಶೆಗಳು ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಒದಗಿ ಬಂದಿವೆ. ಇವುಗಳ ಬಗೆಗೆ ಇಲ್ಲಿ ತುಸು ಮಾತಾಡಬಹುದು. ಉತ್ತರದ ಬಾಶೆಗಳು ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಸಂಬಂದ ಹೆಚ್ಚು ಸಂಕರ‍್ಣವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಬಾಶೆಗಳು ಕನ್ನಡದ ಪರಿಸರಕ್ಕೆ ಬಂದದ್ದು ಇತ್ತೀಚೆಗೆ, ಅಂದರೆ ಬ್ರಿಟೀಶರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚಿಗೆ ಸ್ವತಂತ್ರ ಬಾರತದಲ್ಲಿ.

ಕನ್ನಡದ ಹಳೆಯ ರಾಜಕೀಯ ಸಂಬಂದಗಳು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಗುಜರಾತಿನೊಂದಿಗೆ ಇದ್ದವು. ಬಾದಾಮಿ ಚಾಲುಕ್ಯರ ಒಂದು ಮನೆತನ ಬಹುಕಾಲ ಗುಜರಾತಿನಲ್ಲಿ ರಾಜದಾನಿಯನ್ನು ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಆಳುತ್ತಿದ್ದಿತು. ಆವಾಗಿನಿಂದಲೂ ಈ ನೆಲದೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂದ ಹೊಂದಿದ್ದರೂ ಆಗ ಅಲ್ಲಿ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿದ್ದ ಬಾಶೆ ಪ್ರಾಕ್ರುತವಾಗಿದ್ದಿತು. ಆನಂತರ ಬಹುತಡವಾಗಿ ಮರಾಟಿಯ ನಂತರ ಗುಜರಾತಿ ಬೇರೆಯಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತದೆ. ಇದೆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ರಾಜಸ್ತಾನಿ, ಪಂಜಾಬಿ ಮೊದಲಾದ ಬಾಶೆಗಳೂ ಬೇರೆಯಾಗಿ ಒಡೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಕನ್ನಡದ ಸಂಬಂದಕ್ಕೆ ಪಶ್ಚಿಮ ಬಾರತದಲ್ಲಿ ಇರುವ ಗುಜರಾತಿ, ರಾಜಸ್ತಾನಿ ಇನ್ನೂ ತುಸು ಮೇಲಕ್ಕೆ ಉತ್ತರದಲ್ಲಿ ಇರುವ ಪಂಜಾಬಿ ಬಾಶೆಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಸಂಬಂದವನ್ನು ಬೆಳೆಸಿಕೊಂಡಿವೆ. ವಿವಿದ ಬಗೆಯ ವ್ಯಾಪಾರ ಮೊದಲಾದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಕೆಲಸಗಳಿಗೆ ಹೆಸರಾದ ಈ ಸಮುದಾಯಗಳು ಬಹುಹಿಂದಿನಿಂದಲೆ ಕನ್ನಡದ ಸಂಬಂದವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿರುವಂತಿದೆ.

ಹೀಗೆ ಪಶ್ಚಿಮ ಬಾರತದಿಂದ ಕನ್ನಡದ ಪರಿಸರಕ್ಕೆ ಬಂದು ಕನ್ನಡದ ಸಂಬಂದವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡವುಗಳಲ್ಲಿ ಮೊದಲಿಗೆ ಹೇಳಬೇಕಾದ ಹೆಸರು ಲಂಬಾಣಿ. ಬಹಮನಿಗಳ ಕಾಲದಲ್ಲಿಯೆ ಲಂಬಾಣಿ ಕನ್ನಡದ ಪರಿಸರಕ್ಕೆ ಬಂದಿದ್ದಿತು ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ವಿದ್ವಾಂಸರು ಆದಾರಗಳನ್ನು ಕೊಡುತ್ತಾರೆ. ಲಂಬಾಣಿ ಕರ‍್ನಾಟಕದ ಬಹುಬಾಗ ಆವರಿಸಿಕೊಂಡು ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ನೆಲೆನಿಂತಿದ್ದರೂ ಹಯ್ದರಾಬಾದ ಕರ‍್ನಾಟಕ ಪರಿಸರದಲ್ಲಿ ಇದರ ಸಾಂದ್ರತೆ ಹೆಚ್ಚು. ಕನ್ನಡದ ದೊಡ್ಡ ಸಂಕೆಯ ಪದಗಳನ್ನು ಲಂಬಾಣಿ ಪಡೆದುಕೊಂಡಿರುವುದು ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ ದ್ವನಿಕೋಶ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಕರಣದಲ್ಲಿಯೂ ಕನ್ನಡ ದಟ್ಟ ಪ್ರಬಾವಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗಿದೆ. ಲಂಬಾಣಿಯ ನಂತರ ರಾಜಸ್ತಾನಿ, ಮರ‍್ವಾಡಿ ಅದರಂತೆಯೆ ಗುಜರಾತಿ ಮತ್ತು ಗುಜರಾತಿಯ ಒಂದು ಬಗೆಯಾದ ಸವುರಾಶ್ಟ್ರಿ ಮೊದಲಾದವುಗಳನ್ನೂ ಇಲ್ಲಿ ಹೆಸರಿಸಬಹುದು. ಇವೆಲ್ಲವೂ ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಏನನ್ನಾದರೂ ಕೊಟ್ಟಿವೆಯೆ ಎಂದು ಹೇಳುವುದು ಕಶ್ಟವೆ. ಆದರೆ, ಇವು ಕನ್ನಡದ ಪ್ರಬಾವಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗಿರುವುದು ಸ್ಪಶ್ಟ. ಇನ್ನು ಉತ್ತರದ ಪಂಜಾಬಿಯ ಕಡೆಗೆ ಮಾತನ್ನು ಬೆಳೆಸಬಹುದು. ಪಂಜಾಬಿ ಅದರೊಂದು ಬಗೆಯಾದ ಶೆಟ್ವಿ ಕನ್ನಡದ ಪರಿಸರದಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ.

ನಮ್ಮ ಮಾತುಕತೆಯನ್ನು ಉತ್ತರದಿಂದ ಇನ್ನು ಪರ‍್ವದ ಕಡೆಗೆ ತಿರುಗಿಸಬಹುದು. ಉತ್ತರದ ಹಿಂದಿಯನ್ನು ತುಸು ನಂತರ ಮಾತಿಗೆ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಬಹುದು.

ಪರ‍್ವ ಬಾರತದ ಬಾಶೆಗಳಾದ ಬೆಂಗಾಲಿ, ಓಡಿಯಾ, ಆಸ್ಸಾಮಿ ಮೊದಲಾದ ಬಾಶೆಗಳು ಕನ್ನಡದ ಜೊತೆಗೆ ಸಂಬಂದವನ್ನು ಬೆಳೆಸಿಕೊಂಡಿವೆಯಾದರೂ ಪಶ್ಚಿಮದ ಬಾಶೆಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಈ ಬಾಶೆಗಳ ಸಂಬಂದ ಇನ್ನೂ ಕಡಿಮೆ ಮತ್ತು ತೀರಾ ಇತ್ತೀಚೆಗೆ. ಬೆಂಗಾಲ, ನೇಪಾಳದವರೆಗೆ ಕನ್ನಡದ ರಾಜಕೀಯ ಸಂಬಂದಗಳು ನಿರಂತರ ಇತಿಹಾಸದ ಉದ್ದಕ್ಕೂ ಇದ್ದವು ಎಂಬುದನ್ನೂ ಇಲ್ಲಿ ಗಮನಿಸಬಹುದು. ಈ ಬಾಶೆಗಳು ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಬೆಳೆದಿರುವುದರಿಂದ ಆನಂತರ ಇವುಗಳು ಕನ್ನಡದ ಜೊತೆಗೆ ಸಂಬಂದಕ್ಕೆ ಬರುವುದು ಬಹುತೇಕ ಬ್ರಿಟೀಶರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ. ಇದರಲ್ಲಿ ಬೆಂಗಾಲಿ ಬಗೆಗೆ ಒಂದೆರಡು ಸಾಲು ಬರೆಯಬೇಕು. ಬಾರತ-ಬಾಂಗ್ಲಾ ಇಲ್ಲವೆ ಬಾರತ ಮತ್ತು ಪರ‍್ವ ಪಾಕಿಸ್ತಾನಗಳ ನಡುವಿನ ಯುದ್ದದ ಸಂದರ‍್ಬದಲ್ಲಿ ವಲಸೆ ಬಂದ ನಿರಾಶ್ರಿತರಿಗೆ ಒದಗಿಸಿದ ನೆಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಮಹತ್ವದ ನೆಲೆ ಇಂದಿನ ಕರ‍್ನಾಟಕದ ರಾಯಚೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಪರಿಗಣಿಸುವಶ್ಟು ಸಂಕೆಯ ಬೆಂಗಾಲಿಗರು ನೆಲೆಸಿದ್ದಾರೆ. ಇವರ ಬೆಂಗಾಲಿ ಬಹಳಶ್ಟು ಕನ್ನಡದ ಪ್ರಬಾವಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗಿದೆ. ಕನ್ನಡದ ದೊಡ್ಡ ಸಂಕೆಯ ಪದಗಳು ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ ದ್ವನಿಕೋಶ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಕರಣ ಹಂತದಲ್ಲಿಯೂ ಈ ಪ್ರಬಾವವನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಇದರಂತೆಯೆ ಚೀನಾದೊಡನೆಯ ಯುದ್ದದ ಸಂದರ‍್ಬದಲ್ಲಿ ನಿರಾಶ್ರಿತರಾಗಿ ಬಂದ ಟಿಬೆಟಿಯನ್ನರೂ ಹೀಗೆ ಇಂದಿನ ಕರ‍್ನಾಟಕದ ಎರಡು ನೆಲೆಗಳಲ್ಲಿ ನಿಮತಿದ್ದಾರೆ. ಕಾರವಾರ ಮತ್ತು ಮಯ್ಸೂರು ಜಿಲ್ಲೆಗಳಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ಸಂಕೆಯ ಟಿಬೆಟಿಯನ್ನರು ಇರುವ ನೆಲೆಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಟಿಬೆಟಿಯನ್ ಕನ್ನಡದೊಂದಿಗೆ ಹೇಳಿಕೊಳ್ಳುವಂತ ಸಂಬAದವನ್ನು ತೋರಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಬಹುಶಾ ಇನ್ನೊಂದು ಮಾತನ್ನೂ ಟಿಬೆಟಿಯನ್ ಬಾಶೆಯ ಬಗೆಗೆ ಆಡಬಹುದು. ಟಿಬೆಟಿಯನ್ನರು ಬಹುತೇಕ ದ್ವೀಪದ ಹಾಗೆ ಬದುಕಿರುವುದರಿಂದ ಅವರು ಕನ್ನಡದೊಂದಿಗೆ ಅಶ್ಟು ಪ್ರಬಾವಕ್ಕೊಳಗಾಗಿರಲಿಕ್ಕಿಲ್ಲ. ಆದರೆ, ಕಂಡಿತವಾಗಿಯೂ ಒಂದಶ್ಟು ಕನ್ನಡದ ಪ್ರಬಾವಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗಿದೆ, ಅದ್ಯಯನಗಳು ಬೇಕು.

ಓಡಿಯಾದ ಕೆಲವು ಒಳನುಡಿಗಳೂ ಕನ್ನಡದ ಪರಿಸರದಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ಇರುವುದು ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಬುವನೇಶ್ವರದ ಜಗನ್ನಾತನೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂದ ಇಟ್ಟುಕೊಂಡಿರುವವರು ಮಾತಾಡುವ ಓಡಿಯಾದ ಒಂದು ಬಗೆಯೂ ಇಂದಿನ ರ‍್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ಅಲೆದಾಡಿಕೊಂಡು ಬದುಕಿದ್ದಾರೆ. ಇದರಂತೆಯೆ ಇತ್ತೀಚಿನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ನೇಪಾಲಿ ಮಾತುಗರೂ ಕನ್ನಡದ ಪರಿಸರಕ್ಕೆ ಹಲವರು ಬರುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.

ಇನ್ನು ಹಿಂದಿಯ ಬಗೆಗೆ ಮಾತನಾಡಬಹುದು. ಹಿಂದಿ ಎಂಬ ಬಾಶೆ ತೀರಾ ಇತ್ತಿಚೇಗೆ ಎಂದರೆ ಸ್ವತಂತ್ರ ಹೋರಾಟದ ಕಾಲಕ್ಕೆ ಪ್ರಾಮುಕ್ಯತೆಗೆ ಬಂದಿತು ಮತ್ತು ಸ್ವತಂತ್ರ ಬಾರತದಲ್ಲಿ ರಾಜಕೀಯ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಾಮುಕ್ಯತೆಯನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿತು. ಅದಕ್ಕಿಂತ ಮೊದಲು ಹಿಂದಿ ಎಂಬ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಬಾಶೆ ಹಾಗೆಯೆ ಉರ‍್ದು ಎಂಬ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಬಾಶೆಯೂ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಉರ‍್ದು-ಹಿಂದಿ ಮೊದಲಾಗಿ ಹಲವು ಹೆಸರುಗಳಿಂದ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿದ್ದ ಬಾಶಾಬಗೆಯೊಂದು ಉತ್ತರದಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಹರಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಪ್ರಾಕ್ರುತದ ಪಸರಣದಂತೆಯೆ ಹರಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಉರ‍್ದು-ಹಿಂದಿ ಬಗೆಗಳು ನಂತರ ಆದುನಿಕ ಬಾಶೆಗಳ ಜೊತೆಗೆ ಬದುಕನ್ನು ಬೆಳೆಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಪ್ರಾಕ್ರುತದ ಮುಂದುವರಿಕೆಯಾಗಿ ಇಂದಿನ ಆದುನಿಕ ಉತ್ತರ ಬಾರತದ ಬಾಶೆಗಳನ್ನು ನೋಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರಾಕ್ರುತದ ವಿಬಿನ್ನ ಬಗೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಪರ‍್ಶಿಯನ್ ಬೆರೆತು ಬೆಳೆದ ಬಾಶಾಬಗೆಯೆ ಉರ‍್ದು-ಹಿಂದಿ. ಆದರೆ, ಇಂದಿನ ಉತ್ತರ ಬಾರತದಲ್ಲಿ ನಡುಬಾಗದಲ್ಲಿ, ಉತ್ತರ ಬಾಗದಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿರುವ ಬೋಜ್ಪುರಿ ಮೊದಲಾಗಿ ಇನ್ನೂ ಹಲವು ಬಾಶೆಗಳು, ಬಾಶಾಬಗೆಗಳು ಕನ್ನಡ ಬಾಶೆಯ ಪರಿಸರದೊಂದಿಗೆ ಸ್ವತಂತ್ರ ಹೋರಾಟದ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಸಂಬಂದವನ್ನು ಬೆಳೆಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಸ್ವತಂತ್ರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಈ ಸಂಬಂದವನ್ನು ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿವೆ. ಆದರೆ, ತೀರಾ ಇತ್ತೀಚಿನದಾದ ಈ ಸಂಬಂದದಲ್ಲಿ ಪರಸ್ಪರ ಪ್ರಬಾವ ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ ಕನ್ನಡದ ಪ್ರಬಾವವನ್ನೂ ಈ ಬಾಶೆಗಳು, ಬಶಾಬಗೆಗಳು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿರುವ ಹಾಗಿಲ್ಲ.

ಇನ್ನು ಹಿಂದಿಯ ಎಂಬ ಬಾಶೆಯ ಬಗೆಗೆ ಒಂದೆರಡು ಮಾತನಾಡಬಹುದು. ಹಿಂದಿ ಬಾರತದ ಪ್ರಮುಕ ಆಡಳಿತ ಬಾಶೆ ಎಂದಾದ ಮೇಲೆ ಸಹಜವಾಗಿ ಹಿಂದಿ ಪ್ರಬಾವಿ ಬಾಶೆಯಾಗಿಬಿಟ್ಟಿತು. ಆಡಳಿತ, ಸಿನಿಮಾ ಮೊದಲಾದ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಹಿಂದಿ ಕನ್ನಡದ ಜೊತೆಗೆ ವಿಬಿನ್ನವಾಗಿ ಸಂಬಂದವನ್ನು ಬೆಳೆಸಿಕೊಂಡಿತು. ಸ್ವತಂತ್ರ ಬಾರತದಲ್ಲಿ ಆಡಳಿತದ ಅನುಕೂಲಕ್ಕೆ ಹಿಂದಿ ಬಾಶೆಯಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ಸಂಕೆಯ ಪದಗಳನ್ನು ಬೆಳೆಸಿದರು. ಅವುಗಳನ್ನು ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಯತಾವತ್ತಾಗಿ ಬಹುತೇಕ ತಂದರು. ಹಾಗಾಗಿ ಆಡಳಿತದಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಕಡೆ ಬರಹದಲ್ಲಿ ಈ ಪದಗಳು ಕಾಣಿಸುತ್ತವೆ. ಆದರೆ, ಅವುಗಳ ಬಳಕೆ ಬಹುತೇಕ ಇಲ್ಲ. ಬದಲಿಗೆ ಈ ಪದಗಳ ಜಾಗದಲ್ಲಿ ಇಂಗ್ಲೀಶಿನ ಪದಗಳು ಕಾಣಿಸುತ್ತವೆ. ಇದರ ಹೊರತಾಗಿ ಕನ್ನಡ ಮತ್ತು ಹಿಂದಿಗಳ ನಡುವೆ ಪರಿಗಣಿಸುವಂತ ಸಂಬಂದಗಳು ಕಾಣಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಇವುಗಳ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂದ ತೀರಾ ಇತ್ತೀಚೆ ಇರುವುದೆ ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಿರಬೇಕು.

ಇನ್ನು ಈಶಾನ್ಯ ಬಾರತದಿಂದ ಮಣಿಪುರಿ ಒಳಗೊಂಡು ಇನ್ನೂ ಹಲವು ಬಾಶೆಗಳ ಮಂದಿಯೂ ಕನ್ನಡದ ಪರಿಸರಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತಿರುವುದನ್ನು ಸ್ವತಂತ್ರ ಬಾರತದಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು. ಆದರೆ, ಇವರ ಸಂಕೆಯೂ ಪರಿಗಣಿಸುವಶ್ಟಿಲ್ಲದಿರುವುದರಿಂದ ಬಾಶಿಕ ಸಂಬಂದ ಸಾದ್ಯವಾಗುವುದಿಲ್ಲ.

- ಬಸವರಾಜ ಕೋಡಗುಂಟಿ

ಈ ಅಂಕಣದ ಹಿಂದಿನ ಬರೆಹಗಳು:
ಮಲಯಾಳಂ, ಕೊಡವ ಮತ್ತು ಇತರ ದ್ರಾವಿಡ ಬಾಶೆಗಳೊಂದಿಗನ ಸಹಸಂಬಂದ
ಮರಾಟಿ, ಉರ‍್ದು ಮತ್ತು ಇತರ ದಕ್ಶಿಣದ ಬಾಶೆಗಳೊಡನೆಯ ಸಹಸಂಬಂದ
ಕನ್ನಡ ಮತ್ತು ತಮಿಳು ಸಹಸಂಬಂದ
ತುಳುವಿನೊಡನೆ ಸಹಸಂಬಂದ
ಕನ್ನಡ ಮತ್ತು ತೆಲುಗು ಸಹಸಂಬಂದ
ಬಾರತೀಯ ಇಂಗ್ಲೀಶು
ಇಂಗ್ಲೀಶು ಕನ್ನಡ ಬದುಕಿನೊಳಗೆ
ಇಂಗ್ಲೀಶೆಂಬ ಜಗತ್ತು ಕನ್ನಡ ಜಗತ್ತಿನೊಳಗೆ
ಪರ‍್ಶಿಯನ್ ನಡೆ-ಉರ‍್ದು ಬೆಳವಣಿಗೆ
ಅರಾಬಿಕ್-ಪರ‍್ಶಿಯನ್ ಕನ್ನಡ ಜಗತ್ತಿನೊಳಗೆ
ಸಕ್ಕದದ ಉಬ್ಬರವಿಳಿತ
ಅಸೋಕನ ಬರಹ-ಪಾಗದ-ಪಾಲಿ-ಪ್ರಾಕ್ರುತ ಮತ್ತು ಕನ್ನಡ
ಕನ್ನಡಮುಂ ಸಕ್ಕದಮುಂ
ಕನ್ನಡಮುಂ ಪಾಗದಮುಂ
ಕನ್ನಡಕ್ಕೊದಗಿದ ಮೊದಮೊದಲ ಬಾಶಾಸಂರ‍್ಕ ಯಾವುವು?
ಬೇರೆ ಬಾಶೆಗಳ ನಂಟಿಲ್ಲದೆ ಬದುಕಬಹುದೆ?
ಎರಡು ಬಾಶೆಗಳ ನಡುವೆ ನಂಟು ಹೇಗೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಚಲನೆಯನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ?
ವಿಶ್ವ ತಾಯ್ಮಾತಿನ ದಿವಸ
ಬಾಶೆಗಳ ನಡುವಿನ ನಂಟನ್ನು ಪರಿಬಾವಿಸುವುದು
ಕಲ್ಲು ಕಲ್ಲು ಹೇಗಾಯಿತು, ಯಾಕಾಯಿತು, ಇನ್ನೇನಾಯಿತು?
ಪ್ರತಿ ಪದಕೂ ಒಂದು ಚರಿತೆ ಇದೆ, ಮನುಶ್ಯರಿಗೆ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ
ಹೊಲದಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಮತ್ತು ಇತಿಹಾಸದ ಅರಿವು
ಅಡುಗೆಮನೆಯ ಬಾಶಿಕ ಜಗತ್ತು ಇಲ್ಲವೆ ಅಡುಗೆಮನೆ ಕನ್ನಡ
ಮನೆಯೊಳಗೆ ಬಾಶಿಕ ಅನುಸಂದಾನ
ಪದಕೋಶದ ಬದುಕು
ಕನ್ನಡ ಪದಕೋಶ ಎಶ್ಟು ದೊಡ್ಡದು?
ಪದಕೋಶ: ಶಬ್ದಪಾರಮಾರ‍್ಗಮಶಕ್ಯಂ
ಕನ್ನಡ ಒಳನುಡಿಗಳು ಹೇಗೆ ಬಿನ್ನ?
ಕನ್ನಡ ಒಳನುಡಿಗಳ ಪಸರಿಕೆ ಅರಿಯುವುದು ಹೇಗೆ?
ಕನ್ನಡ ಒಳನುಡಿಗಳು ಎಶ್ಟು ಹಳೆಯವು?
ದರುಶನ-ನೋಡು/ನೋಡು-ದರುಶನ
ಬಕ್ತ-ಬಕುತ: ಕನ್ನಡ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕ್ರುತಗಳ ನಡುವಿನ ಗುದುಮುರಿಗಿ
ಒಡೆ-ಅಡೆ-ಅರೆ
ವಾಕ್ಯಪ್ರಕಾರಗಳು
ವಿವಿದ ಬಗೆಯ ವಾಕ್ಯಗಳು
ಪೂರ‍್ಣ ಮತ್ತು ಅಪೂರ‍್ಣ ಕ್ರಿಯಾಪದಗಳು
ವಾಕ್ಯದಲ್ಲಿನ ಗಟಕಗಳ ನಡುವಿನ ಒಪ್ಪಂದ
ವಾಕ್ಯದ ಅನುಕ್ರಮ
ವಾಕ್ಯದ ಗಟಕಗಳ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂದ
ವಾಕ್ಯದ ಗಟಕಗಳು
ಕಿರುವಾಕ್ಯಗಳು
ವಾಕ್ಯವೆಂಬ ಮಾಯಾಜಾಲ
ಕನ್ನಡ ಸಂದಿಗಳು
ಸಂದಿಯ ಕೂಟ
‘ಮನಿ’, ’ಮನೆ’, ‘ಮನ’, ‘ಮನಯ್’
ಕನ್ನಡದ ವಿಬಕ್ತಿಗಳು
ಕಾರಕ-ವಿಬಕ್ತಿ
ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ವಚನ ವ್ಯವಸ್ತೆ
ಬಹು-ವಚನ
ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಲಿಂಗವು ತೆರತೆರ
ಲಿಂಗಮೆನಿತು ತೆರಂ
ಲಿಂಗವೆಂದರೆ
ಕಾಲದ ಕಟ್ಟಳೆ
ತೋರುಗವೆಂಬ ಮಾಯಕ
ಕನ್ನಡದಾಗ ಕಾಲನಿರ‍್ವಹಣೆ
ಏನೇನನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸುವುದು?
ಕನ್ನಡದಾಗ ಪ್ರಶ್ನಿಸುವುದು
ಕನ್ನಡದ ಅಂಕಿಗಳು
ಎಣಿಸುವ ಕಲೆ
ಕನ್ನಡದಾಗ ಎರಡು ಜೋಡಿ ಪ್ರತಮ ಪುರುಶ ಸರ‍್ವನಾಮಗಳು
ಸರ‍್ವನಾಮಗಳು
ವಿಶೇಶಣಗಳು
ಬೇರೆ ಭಾಷೆಗಳಿಂದ ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳುವುದು ಮತ್ತು ಪದಕೋಶದ ಬೆಳವಣಿಗೆ
ದ್ವನಿ ಬದಲಾವಣೆ ಮತ್ತು ಪದಕೋಶದ ಬೆಳವಣಿಗೆ
ಸಾಮಾಜಿಕ ಬೆಳವಣಿಗೆ ಮತ್ತು ಪದಕೋಶದ ಬೆಳವಣಿಗೆ
ಪದಕೋಶದ ಬೆಳವಣಿಗೆ: ಸಮಾಸ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ
ಪದಕೋಶದ ಬೆಳವಣಿಗೆ: ಪ್ರತ್ಯಯಗಳ ಸೇರುವಿಕೆ
ಪದಕೋಶದ ಬೆಳವಣಿಗೆ: ಕೆಲವು ಹಳೆಯ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳು
ಕನ್ನಡದಾಗ ಹೊಸಪದಗಳನ್ನು ಹುಟ್ಟಿಸುವುದು
ಪದರಚನೆಯಲ್ಲಿ ಗಿಡ್ಡ ಸ್ವರ ಮತ್ತು ಉದ್ದ ಸ್ವರದ ಪಾತ್ರ
ಕ್ರಿಯಾಪದಗಳು
ನಾಮಪದಗಳು
ಪದ ರಚನೆಯ ಗಟಕಗಳು
ಪದಗಳು-ಯಾವಯಾವ ಬಗೆಯವು?
ಎಶ್ಟು ಅಕ್ಶರಗಳ ಪದಗಳು?
ದ್ವನಿ ಎಂಬ ಜಗತ್-ವಲಯ
ಇಂದಿನ ಬಳಕೆ ಕನ್ನಡಗಳ ದ್ವನಿವಿಶಿಶ್ಟತೆ
ಕನ್ನಡದಾಗ ಗ್ ಜ್ ಡ್ ದ್ ಬ್ ದ್ವನಿಗಳು - ಇತ್ತೀಚಿನ ಬೆಳವಣಿಗೆ
ನಾಲಿಗೆ ಮಡಿಚಿ ಉಚ್ಚರಿಸುವ ದ್ವನಿಗಳು
ಕನ್ನಡದ ವ್ಯಾಪಕ ಬಳಕೆಯ ದ್ವನಿಗಳು ಅ್ಯ-ಆ್ಯ
ಅಪರೂಪದ ವರ‍್ತ್ಸ-ತಾಲವ್ಯ ದ್ವನಿಗಳು : ‘ಚ್’ ಮತ್ತು ‘ಜ್’
ಊಶ್ಮ ದ್ವನಿಗಳೆನಿಸಿಕೊಂಬ ಸ್-ಶ್
ಗಿಡ್ಡಕ್ಕರ-ಉದ್ದಕ್ಕರ ನಡುವಿನ ಗೊಂದಲ
’ಹ್’ ದ್ವನಿಯ ಕತೆ
ದ್ವನಿ ಸಾತತ್ಯ- ಸ್ವರ-ವ್ಯಂಜ್ಯನ
ಬಾಶೆಯ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ಅರಿತುಕೊಳ್ಳುವುದು ಹೇಗೆ?
ಕನ್ನಡ ಬಾಶೆಯ ಬೆಳವಣಿಗೆ- ಕೆಲವು ಬ್ರಮೆಗಳು-2
ಕನ್ನಡ ಬಾಶೆಯ ಬೆಳವಣಿಗೆ- ಕೆಲವು ಬ್ರಮೆಗಳು-1
ಬಾಶೆಯ ಬೆಳವಣಿಗೆ-ಬದಲಾವಣೆ
ಮೂಲಕನ್ನಡ
ಕನ್ನಡದ ಒಡೆತ
ಕನ್ನಡ ಪಳಮೆ
ಕನ್ನಡವು ಸ್ವತಂತ್ರಗೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದ ಕಾಲ
ದ್ರಾವಿಡ ಬಾಶಾ ಮನೆತನ
ಕರ‍್ನಾಟಕ ಪ್ರದೇಶದ ಬಾಶಾ ಬಳಕೆ ಇತಿಹಾಸ ಮತ್ತು ಕನ್ನಡ ಬಳಕೆ
ಇತಿಹಾಸದುದ್ದಕ್ಕೂ ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿಯ ಬಳುಕು
ಕನ್ನಡದಿಂದ ಬಾರತಕ್ಕೆ ದ್ವನಿವಿಗ್ನಾನದ ಮರುಪಸರಣ
ಸಂಸ್ಕ್ರುತದಲ್ಲಿ ಉಚ್ಚಾರವಾಗದ ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಉಚ್ಚಾರವಾಗುವ ದ್ವನಿಗಳು
ಕನ್ನಡದಾಗ ಬಿನ್ದು > ಬಿಂದು
ದೊಡ್ಡ ಉಸಿರು-ಸಣ್ಣ ಉಸಿರು
ಸಂಸ್ಕ್ರುತದಲ್ಲಿ ಉಚ್ಚಾರವಾಗುವ ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಉಚ್ಚಾರವಾಗದ ದ್ವನಿಗಳು
ಕನ್ನಡದಾಗ ದ್ವನಿವಿಗ್ನಾನ
ಪೂರ‍್ವದಿಂದ ಕ್ರಿಶ್ಣಾಕೊಳ್ಳಕ್ಕೆ ಲಿಪಿಯ ಪಯಣ
ಬಾರತವ ಬರೆದ ಲಿಪಿಯ ಉದಯ
ಬಾಶೆ ಅರಿವ ಹರವು